مزایای بی‌نظیر تحصیل دکتری در آلمان
تحصیل دکتری در آلمان مساوی با بهره‌مندی از کیفیت بالای آموزش و امکانات پیشرفته‌ی تحقیقاتی آن‌هم به صورت رایگان، دریافت مدرک از بهترین دانشگاه‌های شناخته شده در سطح جهان، امکان تحصیل به زبان انگلیسی یا آلمانی و فرصت ساخت رزومه‌ای قوی و استثنایی برای ورود به بازار کار جهانی است.
طبیعی‌ست که فراگیری دکتری با چنین مزایایی می‌تواند انتخاب هر دانشجویی باشد و تبدیل به تجربه دانشجویی فوق‌العاده‌ای شود اما قبل از اقدام برای ادامه تحصیل در آلمان باید با چم و خم و شرایط این کار به خوبی آشنا شوید.
در ادامه‌ی این مطلب به تمام نکات حائز اهمیت در رابطه با تحصیل دکتری در آلمان مانند: فرآیندهای درخواست، شرایط و مدارک مورد نیاز، ملاحظات مالی و…. خواهیم پرداخت.
نکاتی که باید برای تحصیل دکتری در آلمان بدانید
مهلت زمان ثبت درخواست
اولین و مهم‌ترین مسئله‌ای که برای اپلای مقطع دکتری در آلمان باید مد نظر داشته باشید مهلت ثبت درخواست برای دانشگاه‌هاست.
اکثر دانشگاه‌های آلمان برای دو ترم دانشجو می‌پذیرند:
- ترم زمستان ( شروع ترم از ماه اکتبر یا اوایل مهر).
- ترم تابستان (شروع از ماه آوریل یا اوایل فروردین).
روند مهاجرت تحصیلی از حداقل شش ماه قبل از شروع ترم مورد نظر شروع می‌شود. برای مثال اگر قصد دارید فروردین 1403 در آلمان مشغول تحصیل باشید باید حداقل از شهریور 1402 مدارک خود را آماده کرده باشید و پروسه درخواست تحصیل خود را آغاز کنید.
به یاد داشته باشید که مدرک زبان یکی از مهم‌ترین مدارک در روند مهاجرت شماست. پس حتماً مدتی را برای مطالعه زبان و آماده سازی مدرک خود اختصاص دهید.
انواع دکتری در آلمان
در کشور آلمان دو نوع برنامه‌ی دکتری ارائه می‌شود: دکتری انفرادی (Individual doctorate) و دکتری ساختار یافته (Structured PhD Programmes) . بهتر است قبل از اقدام برای تحصیل دکترا در آلمان با انواع این برنامه‌ها آشنا باشید.
دکتری انفرادی (Individual doctorate)
اکثر دانشجویان دکتری این روش را انتخاب می‌کنند. در این روش سنتی، یک نفر به عنوان استاد راهنما وجود دارد و دانشجو می‌تواند به تنهایی یا با همکاری سایر محققان پروژه‌ی تحقیقاتی خود را تحت نظارت استاد راهنما پیش ببرد.
در دکتری انفرادی استاد راهنما فقط نظارت کلی دارد و مسئولیت پروژه تحقیقاتی بیشتر به عهده دانشجوست که البته این موضوع موجب آزادی عمل بیشتری خواهد شد. بسته به برنامه‌ریزی و موضوع تحقیقاتی خود دانشجو، این نوع دکتری می‌تواند 3 تا 5 سال طول بکشد.
اگر تصویر روشنی از طرح تحقیقاتی خود دارید این نوع دکتری مناسب شماست.
دکتری ساختار یافته (Structured PhD Programmes)
این نوع دکتری مانند برنامه‌ی دکتری ارائه شده در کشورهای انگلیسی زبان است. درواقع در این نوع برنامه شما با توجه به سابقه کاری و پژوهشی خود برای گرفتن پوزیشن ارائه شده توسط اساتید اقدام می‌کنید.
در این برنامه، گروهی از اساتید به صورت منظم و دقیق پروژه‌ی دانشجویان را مورد بررسی قرار می‌دهند. دانشجویان دکتری ساختاریافته در سمینار‌ها، کلاس‌ها و سخنرانی‌های اساتید شرکت می‌کنند و علاوه بر موضوعات آکادمیک و علمی، مهارت های نرم یا soft skills خود را نیز تقویت می‌کنند.
این نوع دکتری اغلب شامل حقوق یا بورسیه های تحصیلی است. معمولاً دوره‌های دکترای ساختاریافته از دکترای انفرادی کوتاه‌تر هستند و طی 3 الی 4 سال به اتمام می‌رسند. از این سایت می‌توانید برای پیدا کردن پوزیشن دکتری استفاده کنید.
مدرک زبان برای تحصیل دکتری در آلمان
تحصیل دکتری در آلمان به دو زبان انگلیسی و آلمانی امکان‌پذیر است. بسیاری از برنامه ها، به خصوص در دکتری ساختاریافته به زبان انگلیسی ارائه می‌شود که در این صورت برای اپلای نیاز به مدارک معتبر جهانی مانند تافل یا آیلتس آکادمیک خواهید داشت. درصورتی که قصد تحصیل به زبان آلمانی را دارید، باید مدارک معتبر زبان آلمانی مانند TestDaf یا DSH ارائه بدهید.
حداقل نمره زبان قابل قبول برای تحصیل دکتری به شرح زیر است:
آیلتس: 7 (حداقل 6.5 در هر مهارت)
تافل: 100-80
TestDaf: حداقل سطح B2 یا C1
DSH: سطح 2
فرآیند و مراحل اپلای برای تحصیل دکتری در آلمان
پیدا کردن استاد راهنما و پروژه تحقیقاتی
آلمان دارای برنامه‌های تحصیلی گوناگون و متنوع دکتری و همچنین موسسات تحصیلی و دانشگاه‌های مختلفی است که هر کدام نقاط قوت منحصر به فرد خود را دارند. در این مرحله، با توجه به نوع دکتری انتخابی دو راه پیش روی شماست.
اگر تصمیم دارید برنامه‌ی دکتری انفرادی را انتخاب کنید، باید با توجه به سابقه آکادمیک و تجارب شغلی و پژوهشی خودتان پروپوزال تهیه کنید. پروپوزال باید با علایق تحقیقاتی شما همسو باشد و به طور دقیق و شفاف تعریف شده باشد.
سپس باید با توجه به موضوع مورد نظرتان اساتیدی که اجازه سوپروایزر شدن دارند را پیدا کنید و با آنها مکاتبه کنید. در این مرحله باید صبور باشید چون ممکن است اساتید پاسخگو نباشند.
درصورتی که قصد تحصیل در دوره‌ی ساختاریافته را دارید باید ابتدا پوزیشن متناسب با سوابق خود را پیدا کنید و سپس مدارکتان را برای دانشگاه یا موسسه مورد نظر ارسال کنید و بعد از آن ممکن است با هیئت اساتید و سوپروایزرهای دانشگاه انتخابی‌تان مصاحبه‌ای داشته باشید.
جمع آوری مدارک مورد نیاز برای اپلای
به صورت کلی مدارک لازم برای اپلای دوره‌ی دکتری در آلمان شامل موارد زیر است:
- مدرک فوق لیسانس
- رزومه یا CV
- SOP
- توصیه نامه
- پروپوزال
- مدرک زبان
با توجه به نوع دوره و دانشگاه انتخابی خود به مدارک دیگری نیز ممکن است نیاز داشته باشید. پس قبل از ثبت درخواست به دقت مدارک مورد نیاز دوره‌ی مورد نظر خود را بررسی کنید. توجه داشته باشید که طرح درست و دقیق پروپوزال به افزایش شانس شما در دریافت پذیرش کمک بسیاری می‌کند.
ثبت درخواست و ارائه‌ی مدارک
همانطور که پیشتر هم اشاره شد، این مرحله با توجه به نوع دوره‌ی دکتری انتخابی شما متفاوت است.
درصورتی که شما دوره‌ی دکتری انفرادی را انتخاب کنید در این مرحله نیاز به ارائه طرحتان به استاد راهنما خواهید داشت و در صورت نیاز با استاد مصاحبه‌ای خواهید داشت اما اگر دوره‌ی Phd ساختاریافته انتخاب شماست باید مدارکتان را به دانشگاه ارائه دهید و با هیئت نظارت دانشگاه مصاحبه کنید.
فراموش نکنید که فرایند مهاجرت تحصیلی پر از نکاتی است که که بدون توجه به آنها ممکن است زمان، هزینه و فرصت مهاجرت را از دست بدهید، بنابراین توصیه می‌کنیم اگر قصد مهاجرت تحصیلی به آلمان را دارید، برای دریافت مشاوره از کارشناسان ما، همین حالا فرم درخواست مشاوره را تکمیل نمایید.
هزینه‌های تحصیل دکتری در آلمان
دانشگاه‌های آلمان رایگان هستند و هیچ شهریه‌ای از دانشجویان دریافت نمی‌کنند و تنها حدود 100 تا 300 یورو هزینه کارهای اداری در هر ترم دانشگاه می‌باشد.
لیست هزینه نیم سال تحصیلی برخی از بهترین دانشگاه‌های آلمان را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
نام دانشگاه | هزینه هر نیم‌سال تحصیل(Semester fee) |
|---|---|
لودوویگ ماکسیمیلیان مونیخ (Ludwig-Maximilians) | 150-85 یورو |
دانشگاه هومبولت برلین (Humboldt university) | 316 یورو |
دانشگاه آزاد برلین (Freie University of Berlin) | 313 یورو |
دانشگاه فنی آخن (RWTH Aachen) | 319 یورو |
دانشگاه فنی مونیخ (TUM) | 85-102 یورو |
دانشگاه گوتینگن(University of Gottingen) | 300 یورو |
هزینه زندگی ماهانه در آلمان به شهر و محل اقامت و همچنین سبک زندگی هر فرد بستگی دارد ولی به طور میانگین هزینه زندگی حدوداً 850 تا 1000 یورو در هر ماه خواهد بود که هزینه اجاره خانه بخش اعظم این مبلغ را در برمی‌گیرد.
برای کاهش هزینه مسکن می‌توانید در خوابگاه‌های دانشجویی اقامت داشته باشید که قیمت بسیار کمتری دارند و همچنین می‌توانید هم‌خانه پیدا کنید.
نوع هزینه کرد | مبلغ |
|---|---|
میانگین هزینه ماهانه اجاره استودیو در آلمان | 390 یورو |
میانگین هزینه ماهانه خوابگاه دانشجویی | 250 یورو |
آب،گاز و برق | 100-250 یورو |
اینترنت | 35 یورو |
مواد غذایی | 150-200 یورو |
حقوق دانشجویان دکتری در آلمان
یکی دیگر از مزایای تحصیل در آلمان امکان دریافت حقوق به عنوان دانشجوی دکتری در این کشور است.
میانگین حقوق دانشجویان دکتری در آلمان ماهانه 2 تا 4 هزار یورو است که البته مانند دیگر مشاغل مالیات نیز از آن کسر می‌شود.
بدیهی‌ست که معمولاً درآمد دانشجویان دکتری در شهرهای بزرگ آلمان بیشتر از درآمد شهرهای کوچک است. البته زندگی در شهرهای بزرگ هزینه بالاتری نیز دارد.
حقوق دانشجویان معمولاً توسط دانشگاه، مراکز تحقیقاتی و یا بعضی از شرکت‌ها تامین می‌شود. شما بسته به موضوع، حوزه تحقیقاتی و علایق خود، می‌توانید انتخاب کنید که در دانشگاه، موسسه پژوهشی غیر دانشگاهی و یا در یک شرکت آلمانی روی پروژه تحقیقاتی خود کار کنید. صرف نظر از محل کار روی پروژه، یک استاد همیشه بر کار شما نظارت خواهد کرد.
عموماً دانشجویانی که در دانشگاه تحقیقات خود را پیش می‌برند به عنوان research associate یا دستیار پژوهشی به صورت پاره وقت شاغل هستند.
مؤسسات تحقیقاتی غیردانشگاهی نمی‌توانند مدرک دکترا اعطا کنند، بنابراین برای اعطای مدرک با دانشگاه ها همکاری می کنند.
این موسسات دانشجویان دکتری را یا از طریق ارائه بورسیه های تحصیلی حمایت می‌کنند، یا با آنها قرارداد کاری می‌بندند و یا ترکیبی از این دو را ارائه می دهند. از جمله مراکز تحقیقاتی آلمان می‌توان به Fraunhofer-Gesellschaft، Helmholtz، Leibniz و Max Planck اشاره کرد.
دانشجویانی که در یک شرکت پست های تحقیقاتی دارند معمولاً با قراردادهای موقت پاره وقت کاری فعالیت می‌کنند. این دانشجویان به یک استاد دانشگاه برای نظارت بر تحقیقاتشان نیاز دارند.
در برخی موارد، کارفرما با یک دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی همکاری می‌کند و می‌تواند به دانشجویان دکترا در یافتن استاد راهنما کمک کند.
بورسیه دکتری در آلمان
گرچه دانشگاه‌های آلمان شهریه ای دریافت نمی‌کنند، دانشجویان همچنان نیاز به تامین هزینه‌های زندگیشان دارند.
بورس‌های تحصیلی مختلفی در آلمان وجود دارد که به دانشجویان کمک می‌کند تا مخارج زندگیشان را پوشش دهند. برخی از انواع این بورسیه هارا در جدول زیر بررسی می‌کنیم:
نوع بورسیه تحصیلی | مبلغ بورسیه | مهلت درخواست بورسیه |
|---|---|---|
بورسیه تحصیلی دااد DAAD | 1.300 یورو در ماه | ۱ ژوئن تا ۱۵ اکتبر |
بورسیه تحصیلی هاینریش بُل Heinrich Boll Foundation | 1.200 یورو در ماه | ۱ مارس و ۱ سپتامبر |
بورسیه تحصیلی Konrad-Adenauer-Stiftung | 1.200 یورو در ماه (تا حداکثر سه سال) | 15 جولای هرسال |
بورسیه Friedrich Ebert Stiftung | 1.200 یورو در ماه | امکان درخواست در هر زمان از سال |
بورسیه نهاد علمی Max planck | 1.365یورو | امکان درخواست در هر زمان از سال |
بورسیه موسسه تحقیقاتی Leibniz | 1.150 تا 1450 یورو در ماه | متغیر بسته به نوع برنامه |
بورسیه تحصیلی بنیاد تحقیقات آلمان DFG | حدود 1360 یورو در ماه | متغیر بسته به نوع برنامه |
لیست بهترین دانشگاه‌های آلمان برای تحصیل دکتری
آلمان به داشتن موسسات علمی و دانشگاه‌های با کیفیت و با مدرک معتبر در سطح جهانی معروف است. در لیست زیر به بررسی چند دانشگاه آلمان می‌پردازیم:
نام دانشگاه | دانشکده‌ها | رتبه جهانیQS | ددلاین ترم تابستان | ددلاین ترم زمستان |
|---|---|---|---|---|
دانشگاه فنی مونیخ | مهندسی مواد، مکانیک، معماری، هوافضا، عمران و محیط زیست، انرژی، فیزیک مهندسی | 37 | بدون تاریخ مشخص | بدون تاریخ مشخص |
دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان | پزشکی، حقوق، اقتصاد، زبان و ادبیات، علوم طبیعی، روانشناسی، مدیریت کسب و کار، تاریخ و هنر، بیولوژی | 54 | 15 ژانویه | 15 جولای |
دانشگاه هایدلبرگ | بیوساینس، شیمی، مهندسی، فیزیک، ریاضی و علوم کامپیوتر | 65 | 1 مارس | 1 آوریل |
دانشگاه آخن | ریاضیات، علوم کامپیوتر، پزشکی، اقتصاد، هنر و علوم انسانی، مهندسی مواد، مکانیک، برق، عمران، معماری علوم طبیعی | 106 | 15 ژوئن | 15 دسامبر |
دانشگاه هومبولت برلین | زبان و ادبیات، هنر، علوم انسانی، علوم طبیعی و ریاضیات، حقوق، علوم اجتماعی اقتصاد، مدیریت | 120 | بدون تاریخ مشخص | بدون تاریخ مشخص |
دانشگاه گوتینگن | حقوق، اقتصاد، علوم اجتماعی، علوم طبیعی، ریاضیات، علوم انسانی، پزشکی | 232 | بدون تاریخ مشخص | بدون تاریخ مشخص |
توجه داشته باشید اگر در قسمت ددلاین یا آخرین مهلت اپلای دانشگاه‌ها،
عبارت “بدون تاریخ مشخص” نوشته شده بود به این معناست که دانشگاه به صورت کلی تاریخ ددلاین خاصی ندارد اما همچنان برای اطمینان باید قبل از اقدام برای اپلای بخش مربوط به برنامه تحصیلی مورد نظر خود را بررسی کنید.
دکتری مستقیم در آلمان
به طور معمول حداقل مدرک تحصیلی قابل قبول برای دریافت پذیرش دوره دکتری مدرک فوق لیسانس است اما اگر شما مدرک لیسانس دارید و به دلیل برخورداری از فاند و حقوق و مزایای دیگر قصد دارید به صورت مستقیم برای دوره دکتری در آلمان اقدام کنید، این امکان برای شما وجود دارد اما درنظر بگیرید که شانس پذیرش دکتری مستقیم در آلمان بسیار کمتر از شانس دریافت پذیرش پس از گذراندن دوره‌ی فوق لیسانس است.
به علت اینکه دوره‌ی لیسانس فرصت بسیار خوبی برای تقویت رزومه و انجام کارهای پژوهشی در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد ولی معمولاً دانشجویان دوره‌ی کارشناسی مقالات و فعالیت‌های پژوهشی زیادی برای ارائه ندارند و سابقه پژوهشی یکی از مهم‌ترین معیارها در دریافت پذیرش دکتری در آلمان است.
فرصت‌های شغلی دکترا در آلمان
پس از فارغ التحصیلی یا حتی در حین تحصیل در آلمان، نگرانی‌ای بابت پیدا کردن کار نخواهید داشت زیرا با وجود کم‌ترین نرخ بیکاری در میان کشورهای اروپایی و همچنین فرصت‌های شغلی بی‌شمار و صنعت قوی و پیشرفته، می‌توان گفت آینده کاری شما در آلمان تضمین شده است.
همانطور که پیشتر هم اشاره کردیم دانشجویان دکتری حین تحصیل در آلمان می‌توانند در شرکت‌ها و مراکز تحقیقاتی روی پروژه‌ی خود کار کنند و با این مراکز قرارداد کاری پاره‌وقت امضا کنند و به صورت کلی تا 20 ساعت در هفته اجازه کار خواهند داشت. اما پس از تحصیل دکترا نیز فارغ التحصیلان چشم‌انداز شغلی فوق‌العاده ای در آلمان خواهند داشت. البته بهتر است بدانید با آشنایی با زبان آلمانی می‌توانید از فرصت‌های شغلی بیشتری بهره‌مند شوید.
